Türk toplumu olarak genellikle bir işe kalkışırken oturup öncesinde plan yapmayı sevmiyoruz. Sanırım genlerimizde öyle bir özellik yok. Kariyer planlaması yapmayı ise tam olarak bilmiyoruz. Bu gibi durumlarda bahane olarak en çok kullandığımız laflardan biri bunun en büyük göstergesi :
“Kervan yolda düzülür.”
“Hele bir başlayalım da, hele biz yola çıkalım da, hele biz kapağı bir atalım da gerisine sonra bakarız.” düşüncesi yüzlerce mükemmel iş fikrinin, yüzlerce potansiyel insanın başarısız olmasına sebep oluyor. İnsanlar hem zamanlarını, hem paralarını, hem de enerjilerini sırf “plansız işe başlama” nedeniyle kaybediyorlar.
Aynı şey kariyer planlaması açısından da geçerli.
Hayal etmekle – hedef koymak, hedef koymakla – plan yapmak arasındaki ilişkileri tam olarak (bize anlatılmadığı ve öğretilmediği için) bilmiyoruz. Çevremizde de bunu başarıyla uygulayabilen ve hayatına yansıtabilen insanlar yoksa yaşamda tek başımıza kalıyoruz.
Tek başına kalınca da iş tercih yapmaya ve karar vermeye gelince tek çıkar yol deneyerek ve yanılarak öğrenmek oluyor.
Öğrenme yöntemlerinden en zahmetlisi, yorucusu ve zarar vericisi deneyerek ve yanılarak öğrenmektir. Yıllarınız gider ve siz ancak bunun farkına seneler sonra varırsınız.
İşte bu yüzden bazı üniversite öğrencileri senelerce yanlış bölümde okurlar. Sonra bir gün o bölümün kendileri için olmadığını anlarlar ve yeni baştan bambaşka bir bölüme geçiş yaparlar.
Kimileri ise bu gerçeği okulu bitirip mesleğe başladıktan sonra fark eder. Mutlu olmadıklarını anladıklarında, cesaretleri varsa mevcut işlerini bırakıp yeni bir sektörde hayata sıfırdan tekrardan başlar.
Bazı kişiler buna cesaret edemezler ve yaptıkları yanlış seçimlerin bedelini yıllarca mutlu ve huzurlu olmadıkları işi yaparak geçirirler. Ömürleri bu şekilde geçer.
Oysa dünya düzleminde başarıya ulaşan şirketler ve bireylerle yapılan araştırmalar başarı için sağlıklı bir plan yapmanın şart olduğunu gösteriyor.
Başarılı şirketlerin bir yıllık, beş yıllık, on yıllık planlar yapmalarının, kısa orta ve uzun vadeli hedeflerinin belli olmasının nedeni bu. Aynı durum ülkeler için de geçerli.
Türkiye de gelişim stratejisini belirlerken, konunun uzmanları tarafından hazırlanan 5-10 yıllık kalkınma planlarına göre adımlarını atarlar ve tüm kararları buna göre alınır.
Başarılı bireylerin de benzer şekilde kariyerlerini uzun vadeli bir biçimde planlamaları gerektiğine inanıyorum. Bunun için ilk olarak sürecin tanımını netleştirmek gerekiyor.
Kariyer Planlaması Nedir?
Kariyer planlaması sürecini ben, “Profesyonel bir çalışanın gelecekteki değerini arttırma süreci” diye tanımlıyorum. Bu süreç kişiye özeldir ve her birey için kendi deneyim, ilgi, yetenek ve değerlerine göre farklılık gösterir.
Bu yüzden kariyerini kafanda hayal etmek, “Ben ilerde CEO olmak, genel müdür olmak, kendi şirketimi kurmak, direktör ünvanı almak istiyorum.” diye düşünmek yeterli değildir. Kariyer planlanını kafandaki hayal balonunun içinden çıkarıp net bir şekilde kağıda dökmen ve yol haritanı belirlemen gerekir.
Örneğin bunu sorgulamaya şuradan başlayabiliriz?
Senin Kariyer Planın Nerede?
Senin kariyer planın nerede? Senin de birçok kişi gibi sadece kafanda bir plan oluşturduysan artık hayal kurmaktan öteye geçmen gerektiğini söylebilirim.
Eğer bir yerlerde bu plan yazılı bir şekilde mevcut ise seni tebrik ederim. Diğerlerine göre hedeflerini başarma şansın daha yüksek.
Sağlıklı bir kariyer planlaması, kişinin yetkinlik kazanmasına, karar vermesine, hedef koymasına ve harekete geçmesine olanak tanıyan bilgileri keşfetmesine ve toplamasına teşvik eder.
Kariyer Planlaması = Yol Haritası
Bununla birlikte izlenecek bir yol haritası sağlar ve gelecekteki kariyer hareketlerinin yanı sıra mevcut iş durumu hakkında bilinçli seçimler yapmaya yardımcı olur.
Ek olarak kişinin neyi istediğini belirlediği gibi, neyi istemediğini de netleştirmesini sağlar.
Örneğin daha önceden hiç kariyer planlaması yapmayan bir danışanım, çalıştığı şirkette istemediği bir bölümde bir pozisyona geçmek durumunda kaldığını, o zaman ne istemediğini net olarak ifade edemediği için de 4 senedir hiç sevmediği bir işi yapmak zorunda olduğunu söyledi. Haliyle performanı da iyi değildi ve şimdi şirketini değiştirmeyi düşünüyordu.
Anlık olarak aldığınız terfiler ve ünvanlar maaş artışları size cazip gelebilir ama toplamda uzun vadede istemediğiniz işi yapmak sizi hedefinize ulaştırmaz. Üstelik tam olarak hiçbir zaman tatmin olmazsınız.
Hedefi Olan Gemi
O yüzden henüz bir planınız yoksa hemen oluşturmaya başlayın ve üzerinde kafa patlatın.
Hangi eğitimleri alacaksınız, hangi özelliklerinizi geliştireceksiniz, kimlerle iletişimde kalacak, hangi sektörel derneklere ve gruplara katılacaksınız bunları belirleyin. Bir an önce iyi kötü bir taslak planınız olsun. oluşturduktan sonra da kariyer yolculuğunuz boyunca sık sık revize edin ve planı güncelleyin.
İnanın yaptığım kariyer koçluklarımda ilk görüşmeler çoğunlukla danışanların iş hayatındaki planlamalarını netleştirmekle ve ne istediklerini belirlemekle geçiyor. Bunu bir kez netleştirdikten sonra da süreç kolaylıkla akmaya başlıyor.
Siz hedefinizi netleştirip planınızı yaptıktan sonra yolculuğunuz süresince size yardım edecek kişilerle de tanışacaksınız.
Bu yazıyı Montaigne’nin sevdiğim bir cümlesiyle bitirelim :
“Hedefi olmayan gemiye hiçbir rüzgar yardım etmez.”
